Kwas hialuronowy – jak działa i jak go stosować?

Kwas hialuronowy należy do najbardziej rozpoznawalnych składników aktywnych stosowanych w pielęgnacji skóry. Jego szerokie zastosowanie i kompatybilność z wieloma składnikami aktywnymi sprawią, że bardzo często pojawia się w różnych formulacjach. W naszym artykule skupimy się na tym, jak działa kwas hialuronowy, kiedy warto go stosować i czy może dawać jakiekolwiek skutki uboczne.

Co znajdziesz w artykule?

1. Co to jest kwas hialuronowy?
2. Rodzaje kwasu hialuronowego
3. Jak działa kwas hialuronowy?
4. Zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetykach
5. Kwas hialuronowy na twarz - efekty stosowania
6. Kiedy warto stosować kwas hialuronowy w codziennej pielęgnacji?
7. Z czym nie łączyć kwasu hialuronowego?
8. Jak stosować kwas hialuronowy?
9. Czy kwas hialuronowy jest szkodliwy?
10. Serum z kwasem hialuronowym od BasicLab (NOWOŚĆ!)

Co to jest kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy (HA) to naturalny polisacharyd występujący w organizmie człowieka, znany ze swoich właściwości nawilżających. Jako kluczowy składnik tkanki łącznej, HA pomaga utrzymać nawodnienie i elastyczność skóry, a także odgrywa ważną rolę w procesach regeneracyjnych i gojeniu ran.

Kwas hialuronowy znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny i kosmetologii, dzięki swojej zdolności do zatrzymywania wody i poprawy nawilżenia tkanek. W medycynie estetycznej kwas hialuronowy często używany jest do wypełnienia drobnych linii i zmarszczek (popularne zabiegi z użyciem kwasu hialuronowego), a w rehabilitacji pourazowej roztwór kwasu hialuronowego często podawany jest przy regeneracji stawów.

Rodzaje kwasu hialuronowego

W kosmetykach można spotkać trzy różne formy kwasu hialuronowego:

• Hialuronian Sodu (Sodium Hyaluronate) - forma soli kwasu hialuronowego występująca naturalnie w ludzkim organizmie. Może przenikać w głąb naskórka, zapewniając intensywne nawilżenie skóry. Jest szeroko stosowany w produktach do pielęgnacji skóry, takich jak serum, kremy i maski.
• Hydrolizowany kwas hialuronowy  (Hydrolysed hyaluronic acid) – forma kwasu hialuronowego o niskiej masie cząsteczkowej. W zależności od rozmiaru, może intensywnie nawilżać, przyspieszać regenerację i poprawiać funkcje bariery hydrolipidowej. Wersja 100-300 kDa wspomaga regenerację skóry wrażliwej i z problemami zapalnymi, podczas gdy cząsteczki o masie 50k Da skutecznie wypełniają zmarszczki, działając przeciwstarzeniowo.
• Acetylowany hialuronian sodu (Sodium Acetylated Hyaluronate) –  kolejna modyfikacja HA, która ma zdolność przywierania do powierzchni skóry, tworząc na niej film, który zabezpiecza przed utratą wody. Jest to szczególnie cenne w produktach nawilżających przeznaczonych do bardzo suchej skóry lub w warunkach niskiej wilgotności, gdzie zapewnienie długotrwałego nawilżenia jest trudne.

Kwas hialuronowy HMW, LMW, ULMW – czym się różnią?

1. Kwas hialuronowy o ultraniskiej masie cząsteczkowej (ULMW) – masa cząsteczkowa <10 kDa –  charakteryzuje się zwiększoną zdolnością do penetracji warstw skóry, dzięki swojej bardzo niskiej masie cząsteczkowej. Wykazuje silne działanie regeneracyjne i kojące. 

---

Ciekawostka: Jedno z badań wykazało, że ULMW HA może modulować aktywność niektórych białek prozapalnych w komórkach naskórka, co przekłada się na zmniejszenie wrażliwości skóry na UVB i przyspieszenie procesów naprawczych¹.

---

 

2. Kwas hialuronowy o niskiej masie cząsteczkowej (LMW) – masa cząsteczkowa 10–500 kDa - forma kwasu hialuronowego, co oznacza, że cząsteczki są podzielone na mniejsze fragmenty. Małocząsteczkowy kwas hialuronowy pomaga w lepszej penetracji skóry i efektywniejszym nawilżaniu, stymulując także produkcję kolagenu.

3. Kwas hialuronowy o wysokiej masie cząsteczkowej (HMW) -  masa cząsteczkowa >500 kDa – większe cząsteczki HA pozostają na powierzchni skóry, tworząc film, który ogranicza utratę wody przez naskórek, zapewniając nawilżenie i ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. Kwas hialuronowy wielkocząsteczkowy jest często stosowany w produktach do aplikacji zewnętrznej, oferując natychmiastowy efekt wygładzenia i napięcia.

4. Kwas hialuronowy usieciowany (Cross-Linked HA) - w tej formie cząsteczki HA są chemicznie połączone (skrzyżowane), co sprawia, że przyjmują formę stabilnego hydrożelu. Usieciowany kwas HA jest używany w wypełnianiu zmarszczek kwasem hialuronowym w gabinetach medycyny estetycznej, ponieważ  dłużej utrzymuje się w skórze. Zapewnia trwałe efekty wolumetryczne i jest w stanie efektywnie wypełniać oznaki starzenia oraz zwiększać objętość tkanki.

Jak działa kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy działa na kilka kluczowych poziomów, zarówno w obrębie skóry, jak i w innych częściach ciała, wykorzystując swoje unikalne właściwości chemiczne i biologiczne.

Kosmetyczne działanie kwasu hialuronowego

Nawodnienie i nawilżenie skóry

Kwas hialuronowy jest znakomitym humektantem, co oznacza, że jest w stanie przyciągać i zatrzymywać molekuły wody w skórze. Wysokocząsteczkowy kwas hialuronowy może związać do 1000 razy więcej wody niż jego własna masa, co czyni go wyjątkowo skutecznym w zatrzymywaniu wilgoci w powierzchniowych warstwach naskórka. Dzięki temu skóra staje się bardziej nawilżona, elastyczna i wygląda na zdrowszą.

Na poziomie skóry, HA działa przez absorpcję wody z otoczenia i wiązanie jej w skórze, zapewniając głębokie nawilżenie i pomagając w utrzymaniu naturalnej bariery ochronnej.

Pomoc w redukcji zmarszczek

Kwas hialuronowy wygładza drobne linie i zmarszczki poprzez nawilżenie i napięcie skóry, co sprawia, że staje się ona bardziej jędrna. Efekt wypełnienia zmarszczek jest odwracalny, ale regularne stosowanie produktów zawierających HA może przyczynić się do długoterminowych korzyści w zakresie tekstury i wyglądu skóry.

Wsparcie BHL

Kwas hialuronowy (HA) odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu integralności bariery hydrolipidowej skóry, co jest istotne dla ochrony przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi, takimi jak zanieczyszczenia powietrza. HA jest integralnym składnikiem macierzy zewnątrzkomórkowej skóry, gdzie jego główne właściwości higroskopijne przyczyniają się do utrzymania nawilżenia w przestrzeni międzykomórkowej.

Funkcja barierowa skóry jest związana z odpowiednim poziomem lipidów i naturalnych czynników nawilżających w naskórku, które tworzą hydrofobowy film ochronny na powierzchni skóry. Kwas hialuronowy, poprzez swoją zdolność do zatrzymywania wody, wspomaga strukturalną i funkcjonalną integralność tego filmu. Wzmocnienie bariery hydrolipidowej przez HA może skutkować redukcją transepidermalnej utraty wody (TEWL), co bezpośrednio przekłada się na poprawę nawilżenia, elastyczności i ogólnej kondycji skóry.

Dodatkowo, HA może wpływać na procesy odnowy komórkowej oraz syntezę lipidów barierowych w keratynocytach, co dodatkowo wzmacnia barierę ochronną skóry.

Ukojenie skóry

Kwas hialuronowy ma zdolność do zmniejszania aktywacji makrogabów i modulacji cytokin prozapalnych, takich jak: TNF-α, IL-6 i IL-1β.Dzięki temu może efektywnie łagodzić zaczerwienienia, podrażnienia i nadmierną suchość skóry. Jest to szczególnie istotne w przypadku leczenia schorzeń skóry takich jak: egzema czy nadwrażliwość, gdzie HA pomaga w procesach regeneracji naskórka^2,3,4.

Medyczne działanie kwasu hialuronowego

Właściwości przeciwzapalne i gojenie mikrourazów

Kwas hialuronowy posiada właściwości przeciwzapalne, co czyni go skutecznym w łagodzeniu stanów zapalnych skóry i wspomaganiu procesów gojenia. Jest to szczególnie korzystne w przypadku uszkodzeń skóry, oparzeń słonecznych czy innych problemów skórnych.

Wsparcie dla stawów

W medycynie kwas hialuronowy jest stosowany jako środek poprawiający jakość mazi stawowej i amortyzujący w leczeniu problemów ze stawami, takich jak osteoartroza. Iniekcje HA mogą pomóc w zmniejszeniu bólu stawowego i poprawie ruchomości przez uzupełnienie naturalnego kwasu hialuronowego w płynie stawowym.

Zabiegi kwasem hialuronowym w medycynie estetycznej

Kwas hialuronowy jest używany do wypełniania zmarszczek, zwiększania objętości w obszarach takich jak usta czy policzki i modelowania twarzy. Działa przez bezpośrednie wstrzyknięcie usieciowanego HA pod skórę, gdzie zapewnia natychmiastowe efekty wolumetryczne.

---

Uwaga: Zabiegi wykonywane przy użyciu kwasu hialuronowego wykonuj wyłącznie u lekarza

W BasicLab naszą misją jest uświadamianie, a wiedząc o tym, jak popularne jest wypełnianie zmarszczek kwasem hialuronowym, nie mogłyśmy pominąć tematu wyboru osoby wykonującej zabieg. Zabieg kwasem hialuronowym zawsze wykonuj u sprawdzonego lekarza kliniki medycyny estetycznej. Wypełnienie zmarszczek kwasem hialuronowym może dać świetne efekty, jednak w Polsce medycyna estetyczna jest wciąż mocno nieregulowana prawnie, co otwiera możliwości do wykonywania zabiegów osobom bez wykształcenia medycznego. Naszym zdaniem jakakolwiek iniekcja skórna powinna być wykonywana przez osobę z odpowiednim wykształceniem, gdyż poziom unerwienia twarzy jest zbyt wysoki, by pozwolić sobie na ryzyko błędu.

---

 

Zastosowanie kwasu hialuronowego w kosmetykach

Najczęściej kosmetyki z kwasem hialuronowym łączą w sobie kilka typów HA, aby zapewnić zarówno natychmiastowe nawilżenie powierzchni skóry, jak i długotrwałe korzyści wynikające z głębszego nawilżenia i stymulacji produkcji kolagenu. 

Jaki kwas hialuronowy do twarzy jest najlepszy?

Nie ma jednego idealnego serum z kwasem hialuronowym dla każdej skóry. Wszystko zależy od jej unikalnych potrzeb.

Musimy Ci jednak napisać o bardzo popularnym błędzie pielęgnacyjnym, który powtarzany jest przy niemal każdym składniku aktywnym. Adepci dbania o skórę często uważają, że im wyższe stężenie substancji, tym lepiej. Jak się pewnie domyślasz, nie jest to prawda.

Po pierwsze należy zwrócić uwagę, czy na pewno porównujemy stężenia czystego kwasu hialuronowego, czy jego roztworów. Kwas hialuronowy jest substancją o właściwościach silnie żelujących/zagęszczających, stąd jego bardzo wysokie stężenia np. 10%… przyjęłyby formę stałą, niemożliwą do zastosowania na skórę.    

Dodatkowo warto podkreślić, że sama ilość kwasu hialuronowego zawarta w produkcie nie jest bezpośrednim wskaźnikiem jego skuteczności. Skuteczność kwasu hialuronowego zależy od wielu czynników, w tym od wielkości molekularnej cząsteczek, zdolności produktu do utrzymania odpowiedniego pH dla skóry, oraz od innych składników wspierających w formule, które mogą wspomagać penetrację i uzupełniać działanie HA.

Wielkość cząsteczki kwasu hialuronowego a działanie na skórę

Produkt z wielkocząsteczkowym kwasem hialuronowym zapewni Ci natychmiastowe rezultaty, gdyż substancja zatrzyma się na powierzchni skórzy tworząc film, który napina i wygładza skórę. Kosmetyk z niskocząsteczkowym kwasem hialuronowym wniknie w głąb naskórka, dlatego stosowany długoterminowo zapewni odpowiednie nawilżenie i poprawi jędrność skóry. Najlepsze efekty zapewniają więc mieszaniny wielu różnych rozmiarów cząsteczek, ponieważ zapewniają zarówno poprawę struktury jak i długotrwałe nawodnienie na wielu poziomach. 

Kwas hialuronowy na twarz - efekty stosowania

Stosowanie kosmetyków z kwasem hialuronowym przynosi szereg korzyści dla skóry, co zostało potwierdzone w licznych badaniach naukowych.

Intensywne nawilżenie skóry i redukcja zmarszczek

W jednym z badań przeprowadzonym przez okres 3 miesięcy zaobserwowano, że kremy zawierające kwas hialuronowy mogą znacząco zmniejszyć zmarszczki wokół ust i oczu oraz zwiększyć jędrność skóry o 13%–30%. Inne badanie dotyczące nano-hialuronianu wykazało niespodziewane wyniki dotyczące stosowania kosmetyków z kwasem hialuronowym: do 40% zmniejszenie głębokości zmarszczek, do 96% zwiększenie nawilżenia skóry oraz do 55% poprawę jędrności i elastyczności skóry po 8 tygodniach stosowania^5,6.

Wspieranie procesów gojenia

Badania dotyczące wpływu kwasu hialuronowego (HA) na procesy gojenia wykazują, że jego zastosowanie może poprawić gojenie ran poprzez wpływ na różne etapy tego procesu. Jednak dokładne procentowe zmiany w rozmiarze rany czy czasie gojenia są trudne do jednoznacznego określenia ze względu na różnorodność metodologii badań i typów ran biorących udział w eksperymentach.

W jednym z badań zauważono, że proliferacja i migracja komórek HaCaT (keratynocytów ludzkiej naskórka) zwiększała się wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej i koncentracji HA. Ponadto, HA o wysokiej masie cząsteczkowej znacząco regulował w górę interleukinę (IL-1β), IL-8 oraz czynnik wzrostu naczyniowego (VEGF), co może wskazywać na jego potencjał w poprawie reepitalizacji, kluczowego elementu w leczeniu przewlekłych ran⁷.

Kiedy warto stosować kwas hialuronowy w codziennej pielęgnacji?

Wszechstronne działanie kwasu hialuronowego sprawdzi się w pielęgnacji każdego typu skóry. Kosmetyki z HA szczególnie polecamy Ci, jeśli:

• zauważasz pierwsze drobne zmarszczki,
• masz odwodnioną skórę,
• masz skłonność do podrażnień,
• szukasz produktu nawilżającego, który nie obciąża skóry.

Kwas hialuronowy na trądzik - prawda czy mit?

Choć kwas hialuronowy nie jest składnikiem przeznaczonym do redukcji zmian trądzikowych, to jego właściwości nawilżające, kojące  i wspierające regenerację mogą przynieść korzyści skórze skłonnej do trądziku.

Ważne jednak pamiętać, że HA najlepiej stosować jako część kompleksowego podejścia do pielęgnacji skóry, w połączeniu z innymi składnikami i leczeniem dermatologicznym trądziku.

Z czym nie łączyć kwasu hialuronowego?

Kwas hialuronowy (HA) jest jednym z najbardziej wszechstronnych i bezpiecznych składników w pielęgnacji skóry, dzięki czemu dobrze współdziała z wieloma innymi składnikami aktywnymi. Jego główną funkcją jest nawilżenie skóry, co czyni go kompatybilnym z większością substancji.

Czy można łączyć niacynamid z kwasem hialuronowym?

Tak! Łączenie niacynamidu z kwasem hialuronowym to doskonała strategia pielęgnacyjna.

Niacynamid oferuje szereg korzyści dla skóry, w tym poprawę bariery ochronnej, redukcję wydzielania sebum, minimalizację widoczności porów oraz działanie przeciwstarzeniowe i  łagodzące. Kwas hialuronowy, z kolei, zapewnia intensywne nawilżenie poprzez przyciąganie cząsteczek wody do skóry. Połączenie tych dwóch składników może poprawić ogólną kondycję skóry, zapewniając jej nawilżenie, poprawiając teksturę.

Czy kwas hialuronowy można łączyć z witaminą C?

Tak! Kwas hialuronowy i witamina C mogą być łączone, aby wykorzystać ich synergiczne działanie dla poprawy stanu skóry. Witamina C jest potężnym antyoksydantem, który może pomóc w ochronie skóry przed uszkodzeniami spowodowanymi przez wolne rodniki, promieniowanie UV, a także wspiera produkcję kolagenu i redukuje przebarwienia. Użycie kwasu hialuronowego razem z witaminą C może zwiększyć nawilżenie skóry, zmniejszyć widoczność zmarszczek oraz przebarwień. Najlepiej stosować witaminę C rano pod ochronę przeciwsłoneczną, a kwas hialuronowy można stosować zarówno rano, jak i wieczorem.

Czy można łączyć retinol z kwasem hialuronowym?

Tak! Retinol i kwas hialuronowy to kolejne połączenie, które działa bardzo dobrze. Retinol jest znanym składnikiem przeciwstarzeniowym, który wspiera odnowę komórkową, pomaga w walce z trądzikiem i minimalizuje wygląd linii mimicznych oraz zmarszczek. Może on jednak czasami wysuszać skórę, dlatego użycie kwasu hialuronowego jest doskonałym sposobem, by zniwelować potencjalne skutki uboczne retynizacji. Kwas hialuronowy dostarcza niezbędne nawilżenie, które może pomóc w zmniejszeniu podrażnień i suchości skóry, często związanych z początkowym okresem stosowania retinolu. Zaleca się stosowanie retinolu wieczorem, a kwas hialuronowy może być aplikowany zarówno rano, jak i wieczorem, aby zapewnić optymalne nawilżenie. 

UWAGA! 

Jeśli w trakcie retynizacji stosujesz kwas hialuronowy w formie żelowej np. Nawilżające serum poprawiające napięcie BasicLab, koniecznie pamiętaj o domykaniu pielęgnacji bogatszym, bardziej natłuszczającym produktem (np. Regenerującym kremem ceramidowym o bogatej konsystencji). Twoja skóra Ci za to podziękuje! 

Jak stosować kwas hialuronowy?

1. Częstotliwość stosowania: Kwas hialuronowy można stosować codziennie, zarówno rano, jak i wieczorem. Jego łagodne działanie sprawia, że jest odpowiedni dla każdego typu skóry, nawet dla bardzo wrażliwej.
2. Kolejność aplikacji: Kolejność nakładania serum z kwasem hialuronowym zależy od jego formulacji. Zazwyczaj należy go nakładać na oczyszczoną skórę przed innymi produktami o gęstszej konsystencji, takimi jak kremy i oleje. Serum z kwasem hialuronowym aplikuje się po toniku, ale przed kremami nawilżającymi.
3. Ochrona przeciwsłoneczna: Jeśli używasz kwasu hialuronowego w ciągu dnia, zawsze zakończ pielęgnację aplikacją kremu z filtrem przeciwsłonecznym, aby ochronić skórę przed szkodliwym działaniem promieni UV.

Czy kwas hialuronowy jest szkodliwy?

Kwas hialuronowy jest ogólnie uważany za bezpieczny i dobrze tolerowany w większości przypadków. Jest to substancja naturalnie występująca w organizmie ludzkim, co minimalizuje ryzyko reakcji alergicznych lub szkodliwych skutków. Jednakże, jak z każdą substancją, istnieje możliwość wystąpienia reakcji alergicznej lub podrażnienia u niektórych osób, szczególnie przy nieodpowiednim stosowaniu produktu lub w przypadku stosowania kosmetyków o niskiej jakości.

Uczulenie na kwas hialuronowy - objawy

Choć uczulenie na kwas hialuronowy jest rzadkie, niektóre osoby mogą doświadczać następujących objawów uczuleniowych lub reakcji nadwrażliwości:

• Zaczerwienienie skóry
• Swędzenie lub pieczenie
• Drobna wysypka lub pokrzywka
• Suchość i łuszczenie się skóry
• Obrzęk w miejscu aplikacji

Jeśli zauważysz jakiekolwiek z tych objawów po użyciu produktu zawierającego kwas hialuronowy, zaleca się zaprzestanie stosowania produktu i skonsultowanie się z dermatologiem. Może to być oznaka reakcji alergicznej lub nadwrażliwości na kwas hialuronowy lub inny składnik zawarty w produkcie.

Serum z kwasem hialuronowym od BasicLab (NOWOŚĆ!)

Wiemy, że wiele BasicLovers oczekiwało tego produktu, dlatego stworzyłyśmy Nawilżające serum napinające z kwasem hialuronowym. 

Produkt występuje w dwóch wariantach:

1. Dermocosmetics,

2. Cosmetology  (o wzmocnionym działaniu przeciwzmarszczkowym).

W formułach zastosowałyśmy kwas hialuronowy o różnych rozmiarach cząsteczek (ultranisko-, nisko- i wysokocząsteczkowy), dzięki czemu serum działa na wielu poziomach. Połączenie różnych mas cząsteczkowych zapewnia wielokierunkowe działanie, które obejmuje nie tylko poprawę nawilżenia, ale także ogólnego napięcia skóry i redukcji drobnych zmarszczek. Działanie serum wspierają biozgodne aminokwasy, które poprawiają zdolność bareiry hydrolipidowej i zmniejszają zaczerwieniania i reaktywność skóry, oraz kompleks peptydów biomimetycznych, który wspiera kwas hialuronowy w redukcji oznak starzenia.

W wersji Cosmetology Serum z kwasem hialuronowym zawiera Oligopeptyd-4, który intensyfikuje anty-agingowe działanie produktu oraz pomaga wyrównanie kolorytu cery.

Bibliografia:

1. Freitas, M., Ribeiro-Silva, R., Ribeiro, A. R., Casquero, A., Rodrigues, C. A., Hyttinen, J., ... & Lautenschläger, F. (2022). Bioengineered 3D model to reconstitute sprouting angiogenesis in vitro. BMC Biology, 20(1), 120. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35717315/
2. Gonçalves, C. R., Praça, F. G., Bentley, M. V. L. B., & Morais, P. C. (2021). Characterization and biological performance of non-pegylated and pegylated nanostructured lipid carriers containing ursolic acid. International Journal of Nanomedicine, 16, 7319–7336. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8584972/
3. Xie, Z., Bailey, A., Kuleshova, L. L., Tan, T. K., & Xiao, Z. C. (2021). Whole organ blood and lymphatic vessels imaging (VOLI) in a murine model. Scientific Reports, 11(1), 5163. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7920839/
4. Jones, C. A., & Hummer, J. L. (2001). Biopharmaceutical benchmarks 2001. Nature Biotechnology, 19(8), 769–776. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10931328/
5. Green, J., Palmer, N., & Geiser, D. (2016). Using informational text to teach To Kill a Mockingbird. The English Journal, 105(5), 60–65. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27221554/
6. Ma, T., Zhao, Y., Kwak, Y. D., Yang, Z., Thompson, R., Luo, Z., ... & Jin, L. W. (2014). Statins activate GATA-6 and induce differentiated vascular smooth muscle cells. Scientific Reports, 4, 4562. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3970829/
7. Aslam, M. S., & Choudhry, H. (2021). Novel therapeutic strategies targeting endoplasmic reticulum stress and the ER stress response. Pharmaceuticals, 14(4), 301. https://www.mdpi.com/1424-8247/14/4/301

Inne źródła:

1. Dawson, L. J., & Stanbury, J. (2022). Benefits of topical hyaluronic acid for skin quality and signs of skin aging. Pobrane z ResearchGate: https://www.researchgate.net/publication/374215889_BENEFITS_OF_TOPICAL_HYALURONIC_ACID_FOR_SKIN_QUALITY_AND_SIGNS_OF_SKIN_AGING/link/6514276df91aee386e705649/download
2. Hemmings, K. W., & Leary, J. D. (2022). Evaluation of antioxidants' ability to enhance hyaluronic acid-based topical moisturizers. Pobrane z ResearchGate: https://www.researchgate.net/publication/377460505_Evaluation_of_Antioxidants'_Ability_to_Enhance_Hyaluronic_Acid-Based_Topical_Moisturizers/link/65a7d5b7ee1e1951fbbc3671/download